2022 жылдың 15 ақпанында «Ай жәдігері» жобасы аясында Ауғанстаннан Кеңес әскерлерінің шығарылған күніне арналған «Кеңестік интернационалист-жауынгерге арналған жадынама» экспозициясының ашылуы онлайн режимінде өтті.
1978 жылы сәуірде Ауғанстанда төңкеріс болып, Ауғанстан халықтық демократиялық партиясы (АХДП) билікке келді. Оның социалистік идеологиясы сауатсыз және өте діни тұрғындарға түсініксіз болды. Ислам оппозициясына халықты үкіметке қарсы қою қиын болған жоқ және көп ұзамай жағдай шегіне жетті. Елде азаматтық соғыс басталды.
АХДП тарапынан көптеген өтініштерден кейін, 1979 жылы 25 желтоқсанда КСРО Ауғанстанға түрлі исламдық оппозициялық топтардың содырлары деп аталатын моджахедтерге қарсы бірлескен соғыс қимылдарын жүргізу үшін әскерлер енгізді.
1979 жылы соңғы күзгі әскерге шақырылған жастар Ауғанстандағы Кеңес әскерлерінің шектеулі контингентінің алғашқы қатысушылары болды.
Соғыстың алғашқы күндерінде жас жауынгерлер өздерінің қорқыныштарының тереңдігін әлі түсінбеді. Командирлерден естіген бірінші нәрсе: түнде ешқашан темекі шегуге болмайды, шамдарсыз дәретханаға барасыңдар, әйтпесе мергеннің тағы бір құрбаны болуың мүмкін.
Бірақ 80-ші жылдары жас жауынгерлерге арналған жадынамалар әзірленді. Олар Ауған халқының мәдениеті мен сенімдерінің кейбір ерекшеліктерін сипаттады. Белгілі бір жағдайда не істеу керектігі туралы кеңестер беріліп, жергілікті тұрғындардан заттарды сатып алу сияқты кейбір әрекеттерге тыйым салынды.
Музей қорында осындай бір кітапша сақталған. «Интернационалист-кеңес жауынгеріне арналған жадынама» Теміртау қаласының тұрғыны Михаил Васильевич Зубачевскийге берілген болатын. Ол 1981 жылы КСРО Қарулы Күштері қатарына шақырылды. Маусым айында ол Ауғанстанның астанасы Кабул қаласына келді, сол жерден оны Нангархар провинциясының Желалабад қаласына, пулемет зеңбірекшісі ретінде десанттық-шабуыл батальонына жіберді.
1982 жылы Михаил Васильевичтің батальоны Панджшер шатқалындағы жалпы әскери операцияға қатысты. Олар 2000 м биіктікте моджахедтердің кету жолдарын жауып тастады, батальонға қарсы үш рет шабуыл жасады, бірақ олар аман қалды.
Панждшер операциясына қатысқаны үшін Зубачевский Михаил Васильевич «Жауынгерлік ерлігі үшін» медалімен марапатталды.
Кеңес Одағы бойынша 10 жылға жуық уақыт бойы пошташылар өлім туралы хабарламалар жеткізіп отырды. Ресми мәліметтер бойынша, Кеңес Одағының қаза тапқандардың шығыны 14 мыңнан астам адамды құрады, 53 мыңнан астам адам жарақат алды.
22 мың қазақстандық Ауған соқпағынан өтті. 761 адам қайтыс болды, 21 адам хабар-ошарсыз кетті. Теміртаудан интернационалдық борышын өтеуге 300-ге жуық адам аттанды, олардың 8-і қаза тапты.
Тек 1989 жылдың 15 ақпанында Кеңес әскерлері Ауғанстан аумағынан кетті.
Михаил Васильевич Зубачевский 1983 жылдың шілдесінде Теміртауға тірі оралды.
Экспозицияның ашылуы әлеуметтік желілерде тікелей эфирде өтті. Экспозиция бір ай бойы жұмыс істейді.
